معاونت فرهنگی مدرسه ی علمیّه الزهرا (سلام الله علیها)آزادشهر

مجموعه خاطرات جاسوس انگلیس – مستر همفر – در کشورهای اسلامی است. او با سال‏ها تلاش و کوشش، ماموریت پنهانی خود را با موفقیت به انجام رسانید.

این ماموریت مربوط به زمانی است که قدرت و شوکت امپراطوری عثمانی رو به ضعف و سستی نهاده بود و دشمنان اسلام در پی آن بودند که با ویران کردن پایه‏های اعتقادی مسلمانان، ضربه‏ای اساسی بر جوامع اسلامی وارد سازند. آنان می‏کوشیدند تا باورهایی که مسلمانان را بیدار و آگاه می‏ساخت و میان آنها همدلی و اتحاد ایجاد می‏کرد و باورهایی که فرقه‏های گوناگون اسلامی بر آن پای می‏فشردند و سلامت فکری، روانی و اجتماعی آنان را تامین می‏نمود را از میان بردارند.

بخش اول

از گذشته‏های دور حکومت بریتانیای کبیر مانند امروز در این اندیشه بود که امپراطوری بزرگ و گسترده خود را چگونه حفظ کند: امپراطوری که آفتاب هیچگاه در آن غروب نمی‏کرد. بریتانیا در مقایسه با مستعمرات خود همچون هند، چین و خاورمیانه، کشوری کوچک بود. اگر چه ما در بخش‏های بزرگی از این کشورها حکومت دست نشانده نداشتیم و کار را خود مردم انجام می‏دادند، اما سیاست‏های فعال و موفقیت‏آمیز ما در این کشورها به پیش می‏رفت، و ما به سوی حاکمیت کامل بر آنها گام برمی‏داشتیم.

بنابراین ما باید به دو نکته می‏اندیشیدیم:

۱- در مناطقی که بر آنها تسلط پیدا کردیم حاکمیت خود را حفظ کنیم.

۲- بخش‏هایی که هنوز زیر سلطه ما نیستند به مستعمرات خود بیفزاییم.

وزارت مستعمرات برای هر یک از این کشورها کمیسیون خاصی برگزید تا به بررسی این مسایل بپردازد. و من خوشبختانه از ابتدای ورود به این وزارت مورد اعتماد وزیر بودم; و کار در کمپانی هند شرقی به من سپرده شد. این کمپانی اگر چه هدف آشکارش بازرگانی بود در حقیقت راه‏های تسلط بر هند و به چنگ‏آوردن سرزمین‏های دور شبه قاره هند را جستجو می‏کرد.

کشور بریتانیا از هند به دلیل وجود قومیت‏های مختلف، ادیان متفاوت، زبان‏های گوناگون و منافع بسیار در صورت برخورد با آن موارد نگرانی نداشت. چنان‏که چین نیز نمی‏توانست نگران کننده باشد. زیرا ادیان بودا و کنفوسیوس که بیشتر مردم آن کشور پیرو آنها بودند انگیزه قیام را در آنان برنمی‏انگیخت. این‏ها دو دین مرده‏ای هستند که به مسایل اجتماعی کاری ندارند و تنها به ابعاد درونی می‏پردازند و احتمال ضعیف داشت که احساسی ملی در میان مردم این دو منطقه پدید بیاید.

بنابراین بریتانیای کبیر از این دو منطقه نگرانی نداشت. ما از امکان به وجود آمدن تحولاتی در آینده نیز غافل نبودیم و برنامه‏های درازمدتی را برای گسترش تفرقه، نادانی، فقر، و گاه بیماری، در این کشورها برنامه‏ریزی کردیم. پیدا کردن پوشش مناسب برای این اهداف نیز دشوار نبود، پوشش‏هایی با ظاهر جذاب و خیره‏کننده و باطنی استوار، که با تمایلات روحی مردم در این مناطق متناسب بود.

برای توصیف کار ما، می‏توان از یک مثل قدیمی بودایی یاد کرد که می‏گوید: «اگر چه دارو تلخ است اما به گونه‏ای رفتار کن که بیمار آن را با شیرینی میل کند.»

اما اوضاع کشورهای اسلامی ما را نگران می‏کرد. ما با این مرد بیمار(۱) قراردادهایی بسته بودیم که همه آن به نفع ما بود.

کارشناسان وزارت مستعمرات نیز بر این باور بودند که این مرد کمتر از یک قرن آینده نفس‏های آخرش را خواهد کشید. ما همچنین قراردادهای پنهانی با دولت ایران بسته بودیم و نیز جاسوس‏ها و مزدورانی در این دو کشور به کار گرفته بودیم. رشوه، فساد اداری و سرگرمی پادشاهان با زنان زیبا مانند موریانه در آنها نفوذ کرده بود ولی با این همه برنامه‏ریزی به دلایل زیر ما به نتایج کار اطمینان نداشتیم:

۱- نیروی اسلام در جان فرزندانش.

یک فرد مسلمان در پیروی از اسلام استوار است. هم‏چنان که اسلام در جان یک مسلمان، همانند مسیحیت در دل کشیش‏ها و راهبان می‏باشد، که جان می‏دهند ولی دست از مسیحیت برنمی‏دارند، خطر وجود مسلمانان شیعه در ایران، از این هم بیشتر است زیرا آنان مسیحیان را کافر و نجس می‏دانند. مسیحی در نگاه یک شیعه همچون نجاستی است که یکی از دستان ما را آلوده کرده است و باید در پاک کردن آن بکوشیم. وقتی از یک نفر آنان پرسیدم چرا در مسیحیان این‏گونه می‏نگرید، در پاسخ گفت: پیامبر اسلام انسان حکیمی بود و به این وسیله می‏خواست پیرامون کافران نوعی فشار اجتماعی ایجاد نماید تا آنان احساس تنگی و ترس کنند تا به سوی خدا و دین درست هدایت شوند چنان‏که حکومت‏ها هرگاه از کسی احساس خطر کنند او را در فشار قرار می‏دهند تا دوباره مطیع و فرمان‏بردار گردد منظور از نجاستی هم که گفته شد نه پلیدی ظاهری بلکه نجاست معنوی است و نه تنها مسیحیان که همه کافران را فرا می‏گیرد، حتی مجوسانی که ساکنان ایران باستان بوده‏اند.

به او گفتم: مسیحیان به خدا، نبوت و معاد باور دارند، چرا آنان را نجس می‏دانید؟ او گفت: به دو دلیل، نخست این‏که آنها پیامبری محمدصلی الله علیه وآله وسلم را انکار می‏کنند و این به معنای دروغگو خواندن پیامبر است، و ما در برابر آن می‏گوییم که شما مسیحیان نجس هستید زیرا بر مبنای عقل، هرکس آزار رساند، می‏توان او را آزار داد.(۲)

دوم آن‏که آنها به پیامبران الهی نسبت‏های ناروا می‏دهند، مثلا می‏گویند مسیح شراب می‏نوشید و او نفرین شده بود چون به صلیب کشیده شد.

من برآشفته گفتم: مسیحیان این‏گونه نمی‏گویند، او گفت: تو نمی‏دانی، در کتاب مقدس آنها چنین سخنانی است، من با آن‏که می‏دانستم این مرد در مورد دوم دروغ می‏گوید سکوت کردم;(۳) البته او در مورد اول درست می‏گفت و من نمی‏خواستم که با او بحث کنم زیرا من در جامه مسلمانی بودم و می‏ترسیدم که به من مشکوک شوند، از این‏رو همواره از مسایل جنجالی دوری می‏جستم.

صفحات: 1· 2